Balın Hasat Edilmesi Bal, bitkilerin çiçeklerinde bulunan nektarın (bal özü) veya bitkilerin canlı kısımlarıyla, bitki üzerinde yaşayan bazı böceklerin salgıladığı tatlı maddelerin, bal arısı (Apis mellifera) tarafından toplanması, vücutlarında bileşimlerinin değiştirilip, petek gözlerine depo edilmesi ve burada olgunlaştırılması sonucunda meydana gelen koyu kıvamlı, tatlı bir üründür. Balın Hasadında Nelere Dikkat Edilmelidir? Bal hasadı nektar akımının azalmaya başladığı günlerde yapılmalıdır. Bu şekilde nektar akımı sona erinceye kadar gelen ballarla da arılar kışlık ihtiyacı olan balı depolayabilecektir. Aksi takdirde, çevrede nektar bulunmayacağından arıların yağmacılığı nedeni ile bal hasadı zorlaşacaktır. Peteklerdeki gözlerin tamamı ya da dörtte üçü sırlanmış balların hasat zamanı gelmiş demektir. Kovandaki bütün peteklerin olgunlaşması beklenmeden, balı olgunlaşan petekler kovandan alınmalıdır. Hasatta en önemli nokta, koloninin ihtiyacından fazla olan balın alınmasıdır. Koloninin kışlık bal ihtiyacı olarak her arılı çerçeve için bir ballı çerçeve (2 kg sırlı bal içeren) kovanda bırakılmalıdır. Bal süzme işlemi kapalı bir ortamda yapılmalıdır. Arıcı süzme işlemini bal süzme çadırında yapacak ise temizlik konusunda daha dikkatli olmalıdır. Olgunlaşan balların kovandan alınmasına sabah saatlerinde başlanmalı, öğle saatlerinde süzme işlemi yapılmalıdır. Gezginci arıcılık yapanların bal hasadını, arılarının yerlerini değiştirmeden önce yapmaları gerekmektedir. Bu farklı bölge ballarının birbirine karışmaması ve arıların rahatça nakli açısından önemlidir. Balı süzülen petekler kolonilere geri verilir. Arılar petek gözlerdeki bulaşık balları yalayıp temizler ve bu boş petekler tekrar toplanır. Bunlardan ertesi yıl kullanılabilecek olanlar fare ve petek güvesinden korunarak muhafaza edilirken, kullanılmayacak durumda ve erkek arı gö-zü fazla olan petekler eritilerek bal mumu olarak değerlendirilir. Bal alma dönemlerinde kuluçkalıkta bulunan eski siyahlaşmış çerçeveler alınarak, eski petekleri yenileme işlemi de yapılır. Süzülen eski petekler, kırılan çerçeveler ve sır alma esnasında çıkan sır preslenerek mum yapılır. Bu şekilde arıcının yıllık temel petek ihtiyacı için işlenmemiş bal mumu sağlanmış olur. Sızdırılan mum ya da temel petekleri saklamak için kesinlikle naftalin kullanılmamalıdır. Çünkü naftalin mum ya da temel petekten bala geçmekte ve bu da insan sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Bal konulan kaplar daha önce kullanılmamış, kalaylı ve laklı teneke veya variller ya da çelikten yapılmış kaplar olmalıdır. Bal Süzme İşlemi Bal süzme işleminde ısı 30°C civarında olmalıdır. Koloniden alınan petekler hemen santrifüjlenirse bal akışkan olacağı için kolay süzülür. Santrifüjleme odası arıların giremeyeceği, ışıklı ve tercihen elektrik ve su donanımına sahip olmalıdır. Sırları alınmış petekler santrifüjlere eşit ağırlıkta, karşılıklı konulup, döndürülerek çerçevelerin çift yüzeylerinin balı tam olarak alınır. Balın peteklerden kolay çıkarılması için, çerçevelerin üst kenarı santrifüj dönüş yönünden geriye doğru olmalıdır. Çünkü petek gözleri eğimlidir. Balları süzülmüş petekler arıya tekrar verildiğinde çabucak onarılır ve bal akımı sırasında tekrar doldurulur. Arılar, petek yapmaya harcayacakları zamanı ve enerjiyi bal depolamaya ayırırlar ve kabartılmış hazır peteklere daha çabuk bal depolaması yapar. Böylelikle petekli baldan daha fazla süzme bal üretilebilir. Kullanılan malzemelerin yıkanmasında kullanılan suyun ılık olması, bal bulaşığını kolayca giderir. Yıkanan malzemenin mutlaka kurulanması gerekir. Bala su ve yabancı madde karışmasını önleyici tedbirler eksiksiz olarak alınarak, ürünün özelliği korunmalıdır. Bal süzme çadırı ya da odasında kullanılan malzemelerin yeterli ve balın yapısını bozmayacak özellikte olması gerekir. Örneğin kullanılan bıçak ve tarakların, bal sırı alma kapları, tavalar ve santrifüjün paslanmaz malzemelerden yapılmış olması şarttır. Süzülen balların konulduğu kapların üzerinde, hasat zamanı, yeri, üreticinin ismi ve bölgede hakim olan bitkilerin isimleri yazılırsa pazarlamada kolaylık sağlar. Balın Depolanması İster üretici mekanında, ister dolum tesislerinde olsun bal evi ve depolama odası her zaman tamamen temiz tutulmalıdır. Bal tenekeleri güneş görmeyen bir depoya kaldırılmalıdır. Depolama sıcaklığı 30°C’yi geçmemelidir. Uygun şartlarda depolanan bal, mümkünse üretim yılı içerisinde satılmalıdır.